Και κάπου εδώ, τελειώνουν και οι φετινές πανελλήνιες εξετάσεις. Τέλος το διάβασμα, τα αυστηρά προγράμματα, τα φροντιστηριακά μαθήματα,οι προσομοιώσεις εξετάσεων, οι εξετάσεις οι ίδιες, το άγχος και η αγωνία. Η μήπως όχι;
Μήπως τώρα ξεκινάει μια άλλη αγωνία για τ ’αποτελέσματα, το πέρασα, δεν πέρασα, αν πέρασα σε ποια σχολή κι αν δεν πέρασα τι θα συμβεί; Και δεν ξέρω, αλήθεια, ποιους βασανίζει περισσότερο αυτή η ψυχοφθόρα διαδικασία, γονείς ή υποψήφιους, αλλά νιώθω ότι ίσως και ν ‘αντικατοπτρίζει μια ολόκληρη κοινωνία, τον τρόπο που σκέφτεται, τον τρόπο που ορίζει την αποτυχία και την επιτυχία και, πολύ περισσότερο, το τρόπο που μετράει την προσπάθεια και την αξία. Γιατί, δυστυχώς, μάθαμε να μετράμε την αξία μέσα από επιτυχίες και την προσπάθεια μέσα από βαθμούς και θετικά αποτελέσματα.
Κι όμως… Για άπειρους λόγους, μπορεί ένας βαθμός να μην είναι η ευθεία αναλογική αποτύπωση της προσπάθειας ενός ανθρώπου… Για άπειρους λόγους, μπορεί η επιτυχία να μην εγγυάται, ούτε και να συνεπάγεται την αξία και το αντίστροφο… Η ζωή του καθενός και η πορεία του είναι μια σειρά εξισώσεων, με άπειρους γνωστούς και άγνωστους Χ, που διαμορφώνουν μοναδικά, για τον καθένα, αποτελέσματα και πολύ σπάνια, ακόμα κι ένα ίδιο Χ συνεπάγεται το ίδιο Ψ για τον καθέναν από μας. Δεν υπάρχουν βέβαιες θετικές αλληλουχίες αποτελεσμάτων, όπως ακριβώς κανένα αρνητικό αποτέλεσμα δεν προοιωνίζει καμιά βέβαιη καταστροφή. Κι αφού τα πάντα ρει, ίσως και τα πάντα ν’ αναι-ρεί μια καινούργια ιδέα, ένας νέος στόχος, μια άλλη κατεύθυνση, ένας άλλος δρόμος… και κανένας δρόμος, ακόμα κι αν αποδειχθεί αδιέξοδος, δεν είναι ο μόνος δρόμος που μπορούμε να διαβούμε. Κι έτσι ακριβώς, καμία αποτυχία στις πανελλήνιες δεν προκαθόρισε ποτέ, από μόνη της, την αξία και την πορεία ενός ανθρώπου, όπως καμία, αντίστοιχα, επιτυχία σε αυτές, δεν τη διασφάλισε.
Ο πατέρας μου θυμάμαι, όντας πτυχιούχος και ο ίδιος, ήθελε να μπω στο πανεπιστήμιο σαν τρελός. Και παραταυτα, αν και πτυχιούχος και ο ίδιος, μου έλεγε 2 πράγματα που δεν ξέχασα ποτέ: ‘το πτυχίο απλά προσδίδει στο υπάρχον’ και ‘μόρφωση είναι αυτό που σου μένει όταν ξεχάσεις όσα έχεις μάθει’. Κι ενώ το’ βλεπα πως θέλει και να περάσω στο πανεπιστήμιο και να πάρω πτυχίο, τίποτα από αυτά δε σύνδεσε, μέσα του, μέσα μου και στο μυαλό μας, με την αξία μου, τη μελλοντική πορεία μου και την καλλιέργεια μου, εν γένει. Και δεν έγινα, όπως προέβλεψε, αυτό που σπούδασα, όπως ακριβώς δεν έγινα αυτά που ‘έμαθα’. Και όλα αυτά, όπως μου δίδαξε, ήταν και είναι μόνο ένα μέρος μου και όχι το αντίστροφο. Γιατί το όποιο πτυχίο, όπως είχε φροντίσει να με μάθει, θα προσέθετε απλά σ αυτό που ήδη ήμουν και θα ήμουν αυτή που θα επέλεγα να είμαι, ακόμα κι αν ξέχναγα όσα είχα ‘μάθει’…. Έδωσα πανελλήνιες, πέρασα, φοίτησα, πήρα πτυχίο, συνεχίζω και σήμερα ακόμα να σπουδάζω, γιατί αυτό είμαι κι αυτό με γεμίζει… Εμένα, όχι το βιογραφικό μου… Εμένα, όχι τους τοίχους μου… μπορείς ωραιότατα να έχεις τοίχους γεμάτους πτυχία και να παραμένεις ‘ντουβάρι’ κατά τη λαϊκή ρήση. Κι έχω γνωρίσει στη ζωή μου ανθρώπους πτυχιούχους που δεν είχαν τίποτα να μου ‘πουν’ κι ανθρώπους ‘αμόρφωτους’, όπως συνηθίζουμε να λέμε με αβασάνιστη επικριτικότητα, που θα σώπαινα και θ άκουγα για ώρες!
Δεν απαξιώνω ούτε τις πανελλήνιες, ούτε καμία άλλη εξεταστική διαδικασία… Δεν υποτιμώ, παρά μόνο επικροτώ την επιθυμία για ανέλιξη, μόρφωση, εκπαίδευση… Και δεν ακυρώνω καμία προσπάθεια που στοχεύει στην επιτυχία, τη διάκριση, την επιβράβευση. Ίσα, ίσα! Οι πανελλήνιες και κάθε παρόμοια εξεταστική διαδικασία, αποτελούν μια μοναδική εμπειρία στην οποία είναι σημαντικό να υποβληθεί κάποιος, αν και ο ίδιος το επιθυμεί. Αρκεί να την περάσει νιώθοντας ότι είναι μια εκ των επιλογών του και όχι πιστεύοντας ότι είναι η αρχή και το τέλος των επιλογών του… και νιώθοντας ότι η επιτυχία του θα του ανοίξει δρόμους, αλλά η ενδεχόμενη αποτυχία του δε θα τον οδηγήσει σε αναπόδραστο αδιέξοδο. Ετσι ναι! Έτσι γίνεται πολύτιμη και ουσιαστική αντί για οδυνηρή και καθηλωτική εμπειρία.
Κι εγώ, ως μαθήτρια, μπήκα στον αγώνα των πανελληνίων και, ως κόρη, βίωσα την αγωνία των γονιών μου για το διάβασμα, τις εξετάσεις, τ’αποτελέσματα μου. Και επομένως όχι, καμία προσωπική στοχοθεσια δεν υποτιμώ και καμιά γονεική αγωνία δεν ακυρώνω. Αλλά ακόμα και τότε, ως μαθήτρια, πίστευα ότι οι πανελλήνιες δε θα ήταν το τέλος των ευκαιριών μου ή ο καθρέφτης της αξίας μου. Και ακόμα και σήμερα, ως γονιός, πιστεύω ότι κανένα αρνητικό αποτέλεσμα εξετάσεων και κανένας βαθμός δεν είναι το τέλος του δρόμου ή, μάλλον, το τέλος των άπειρων δρόμων που μπορούν να πάρουν τα παιδιά μου. Γιατί, στ’ αλήθεια, τίποτα δε μπορεί να καθορίσει την πορεία τους περισσότερο απ’ όσο η αξία τους, που δεν ορίζεται και δεν περιορίζεται σε γραπτά, βαθμούς και εξετάσεις.
Ο Γκαίτε, στο φιλοσοφικό μονόλογο του Φαουστ, έγραφε :’ αχ! σπούδασα φιλοσοφία και νομική κι ιατρική κι αλίμονο, θεολογία, με κόπο και επιμονή. Και να μαι εδώ, με τόσα φώτα, εγώ μωρός, όσο και πρώτα’.
Εγώ, στο δικό μου, απλά κ’ μόνο φιλοσοφημένο, μονόλογο, θα γράψω αυτό : οι μόνες εξετάσεις τ’αποτελέσματα των οποίων ήταν, είναι και θα είναι καθοριστικά για τη ζωή μας, είναι οι ιατρικές… Γιατί όσο όλοι οι δρόμοι σε οδηγούν στη ζωή, κανένα εμπόδιο και καμιά επιμέρους ενδεχόμενη αποτυχία, δεν αποτελεί, πραγματικά, αδιέξοδο… μόνο ένα σταυροδρόμι που θα πρέπει για λίγο να σταθείς και να σκεφτείς, πριν επιλέξεις έναν άλλο, καλύτερο και, ίσως, το μόνο πραγματικά ταιριαστό για σένα δρόμο… τον δικό σου!!!!
Γράφει η Έρρικα Δαρδάγου
Φοιτήτρια Ανασυνδυασμένης Συμβουλευτικής & Ψυχοθεραπείας ΚΕ.ΘΕ.ΣΥ.